RN Hydrogels Workshop - Matthew Cushman

Door: Alex Taylor, Schilderijenrestaurator 

De workshop Hydrogels van Matthew Cushman, 18-22 november 2024. 

Locatie: Collectie Centrum Nederland te Amersfoort

Met 1 online theorie dag en 2 x 2 praktijkdagen bood de hydrogels workshop een diepgaande verkenning van hydrogels toepassingen in kunstconservering. De online theoriesessie werd bijgewoond door 280 professionals, met ongeveer 2 x 20 personen voor de praktijkdagen. Over het algemeen richtte dit driedaagse programma zich op zowel de theoretische als praktische aspecten van het prepareren van hydrogels, met een bijzondere nadruk op reiniging, bevochtiging en het manipuleren van gel eigenschappen om de restauratiebehandeling te ondersteunen.

De workshop begon met een introductie van de grondbeginselen van het prepareren van hydrogels, waarbij Cushman de nadruk legde op het beheersen van parameters zoals pH, conductiviteit, viscositeit en oppervlakte-actieve stoffen. Hij benadrukte hoe het aanpassen van deze parameters restauratoren in staat stelt om gels te maken die op maat gemaakt zijn voor specifieke taken, zoals het reinigen van delicate oppervlakken of het verwijderen van oude restauratiematerialen. Deelnemers leerden hoe hydrogels verschillende doelen kunnen dienen, van het verminderen van vlekken tot het nauwkeurig toedienen van vocht, met name op watergevoelige materialen. 

Hands-on demonstraties waren een belangrijk onderdeel van de workshop, waar Cushman stap-voor-stap begeleiding gaf bij het maken en aanbrengen van hydrogels. Hij besprak verschillende materialen zoals cellulose-ethers en xanthaangom, die kostenbesparend en toch efficiënt zijn voor de bereiding van gel. Technieken voor het mengen en bereiden van gels werden gedemonstreerd, waarbij hulpmiddelen zoals dompelcirculatiepompen, kookplaten en magnetrons werden gebruikt. Deelnemers leerden ook hoe ze de hydratatie moesten beheren, de blootstelling aan lucht tot een minimum konden beperken en gels veilig konden bewaren om contaminatie te voorkomen. 

Cushman onderzocht gel eigenschappen zoals elasticiteit, waterretentie en thermische omkeerbaarheid en gaf waardevolle inzichten in hoe deze eigenschappen gemanipuleerd kunnen worden om de gewenste resultaten te bereiken. Hij behandelde zowel natuurlijke als synthetische polymeren, waaronder agarose en gellangom, en legde hun gebruik in conserveringsprojecten uit. Het belang van het testen en verfijnen van gels voor verschillende oppervlakken en omstandigheden werd benadrukt, vooral bij het werken met gevoelige of waardevolle kunstwerken. 

De praktische component bestond uit het maken en toepassen van gels in nagebootste restauratiescenario's, waarbij de deelnemers verschillende samenstellingen konden bestuderen en testen. Technieken zoals het testen van oppervlakken, gecontroleerde vochtafgifte en het verwijderen van vlekken werden gedemonstreerd, met speciale aandacht voor gels zoals Xanthan/konjac-agar, die flexibel genoeg zijn om zich goed aan te passen aan een reeks verschillende oppervlakken. 

Over het algemeen was de workshop over hydrogels zeer informatief, waarbij theoretische kennis werd gecombineerd met praktijkervaring. De deskundige begeleiding van Cushman gaf restauratoren een dieper inzicht in de eigenschappen van hydrogels en hun mogelijke toepassingen, en bood waardevolle hulpmiddelen om restauratieprojecten te verbeteren. We hadden plezier in het bespreken van en experimenteren met oplossingen voor het reinigen van een verscheidenheid aan complexe materialen met behulp van gels en gelcombinaties. 

Wil je ook workshops van Restauratoren Nederland bijwonen? 

Kijk op onze pagina over lidmaatschappen over alle voordelen en sluit je aan bij de grootste vereniging voor conservering en restauratie in Nederland.