Op 25 november 2024 heeft de werkgroep meubelen CC-Nl bezocht voor een rondleiding.
Halfmodellen van het Rijksmuseum
Tirza Mol heeft iets verteld over de collectie 18e en 19e eeuwse halfmodellen van het Rijksmuseum en het onderzoek dat ernaar wordt gedaan. Een groot deel van de ruim 300 halfmodellen in het Rijksmuseum is afkomstig uit de modellenkamer van de marine. Doel van het onderzoek is inzicht te krijgen in de functie van de halfmodellen voor de scheepsbouw in Nederland en om hun herkomst te achterhalen. Er is met behulp van dendrochronologisch onderzoek aan de achterpanelen een geografische plaatsbepaling en een vel datum gerealiseerd, waaruit bleek dat veel achterpanelen uit eenzelfde eiken stam kwamen. Daarnaast is een lopend archiefonderzoek om beter inzicht te krijgen in de functie van halfmodellen in de scheepsbouw in Nederland. Om het principe en de bouwwijze van een halfmodel beter te leren begrijpen heeft Tirza een replica gemaakt van een halfmodel. Tenslotte heeft ze de individuele halfmodellen bestudeerd op aantekeningen en gereedschap sporen. Hieruit blijkt dat de modellen naar de tekening zijn gemaakt en niet andersom. De conclusies van het onderzoek zullen volgend jaar gepubliceerd worden. Er werd de vergelijking gemaakt met modellen van treinen uit het spoorwegmuseum, die vroeger voor ambachtslui werden gemaakt om ze beter inzicht te geven in wat de constructie inhield. Verder kwam de aanwezigheid van grote gaten op de achterpanelen nog ter sprake, waren dit bevestigingsgaten? Er lijkt niet echt een systematisch plaatsing in te zitten.
Objecten uit de Rijksmuseumcollectie
Paul van Duin heeft een aantal objecten uit de Rijksmuseumcollectie besproken. Het eerste object was een poppenhuis. Het Rijksmuseum heeft naast de twee poppenhuizen die tentoongesteld zijn ook nog een ander poppenhuis, in de vorm van een grachtenhuis uit de achttiende eeuw. In tegenstelling tot de andere twee is dit een veel nauwkeuriger model van een huis. En kan omdat het in CC NL staat goed bekeken worden. Net als in echte interieurs hebben er overschilderingen plaatsgevonden, wat onderzocht is door Ruth Jongsma tijdens een stage in het Rijksmuseum in. Op dit moment heeft het poppenhuis geen meubels. Deze zullen vanaf volgend jaar in de kamers worden gezet zodat de kamers niet zo leeg zijn. De meubels zijn overigens niet extreem bijzonder, het is een allegaartje aan objecten. Het tweede object was een gildebord. Er is een gildebord in de collectie, met daarop allerlei verschillende houtbewerkingsberoepen. Het object is heel interessant en vrij zeldzaam, maar in slechte conditie. Het heeft veel oppervlaktevuil en is erg aangevreten door houtworm. Er is gesproken over restauratieopties. Men was het erover eens dat het reinigen al erg zou helpen. Het aanvullen van de ontbrekende delen door houtworm werd niet nodig geacht. (zie ook Jan Blaas, ‘Een hoog-reliëf gesneden gildebord, verborgen in het depot van het Rijksmuseum Amsterdam’, Gildebrief Ambacht en Gereedschap, 2022 pp. 62-66). Het derde object was een omgebouwde marqueteriemeubel. Het vroegste marqueteriemeubel heeft een ingelegde naam: Grabant. Dat is ook de naam van de meubelmaker waarbij Pierre Gole in Parijs werkte. Het is al sinds de 19e eeuw in de collectie van het Rijksmuseum, maar heeft niet meer de oorspronkelijke vorm. Hoe ga je daarmee om als museum? Ook heeft het in tegenstelling tot Nederlandse kabinetten deuren van naaldhout. Misschien is het Frans? Er zijn een aantal sterkabinetten in de collectie van het Rijksmuseum De twee sterkabinetten zijn ooit onderdeel geweest van een Masterclass waarbij de contstructie van de deuren onder de loep werd genomen. Constructief zijn er veel overeenkomsten met beide kasten. Daarbij zijn er ook veel vereenkomsten met het sterkabinet waar Stephan de Vries mee bezig is voor het RCE.
Stephan de Vries zal iets vertellen over de behandeling die hij op dit moment uitvoert aan een sterkabinet. Het meubel is onderdeel van het interieur van De Schotse Huizen waar Museum Veere is gevestigd. Het klimaat in het pand heeft voor veel schade gezorgd aan de marqueterie. Daarbij is het blindhout van de deuren gaan krimpen waardoor er scheuren in het fineer zijn ontstaan. Deze schade is Stephan op dit moment aan het herstellen in het RCE. Het krimpscheuren in het blindhout worden weer met elkaar verbonden, deels door vislijm, deels met schroeven. Er zijn rvs schroeven toegepast. Er werd geopperd om messing schroeven toe te passen omdat dit een minder stijf metaal is. Verder moet bijna al het marqueterie verlijmd worden omdat de oude lijm is uitgedroogd. Het meubel zal meedoen aan het Go Green onderzoek. Hierbij worden klimatologische omstandigheden van de omgeving en de invloed op hout gemeten door middel van sensoren. Hiermee kun je de krimp meten en uitzetten in een diagram. Dus na restauratie zal het sterkabinet met sensoren weer in De Schotse Huizen worden geplaatst en wordt komende tijd de werking van het hout gemeten. Is een woonklimaat slechter dan een museumklimaat? Hier wordt de komende jaren onderzoek naar gedaan met verschillende materialen.
Wil je meer weten over de werkgroep Meubelen of je hierbij aansluiten? Klik op de link voor meer informatie.
