Werkgroep Muurschilderingen Excursie De Doelen Rotterdam

Verslag van een werkbezoek aan de d.m.v. strappo afgenomen muurschildering,  Zonder titel (1961), van de Rotterdamse kunstenaar Louis van Roode (1914-1964).

Werkgroep Muurschilderingen Excursie De Doelen Rotterdam op 20 januari 2023.
Deelnemers: Aafje Bouwhuis, Elsbeth Denys, Emma van Dijk, Jorien van Duivenvoorden, Sien Hendriks (bestuur, verslag), Nanon Journeé, Jasmijn Krol (bestuur), Katherine Kolff, Merel Lantman, Fabian Rasson, Maartje Stoop, Julia van Velzen, Aafje Wardenaar (bestuur),Gastspreker: Annelies Toebe

Inleiding

Op vrijdagmiddag 20 januari 2023 werd het eerste werkbezoek van het nieuwe jaar georganiseerd voor en door de werkgroep muurschilderingen. Dit werkbezoek vond plaats in concert- en congresgebouw De Doelen te Rotterdam. De Doelen is het nieuwe onderkomen voor de muurschildering, Zonder titel (1961), van de Rotterdamse kunstenaar Louis van Roode (1914-1964). Annelies Toebes heeft de muurschildering door middel van de strappo techniek van de oorspronkelijke muur gehaald en gerestaureerd, zodat deze vervolgens een nieuwe plek kon krijgen in de foyer van de Willem Burgerzaal in De Doelen, welke toegankelijk is voor publiek. Tijdens het werkbezoek heeft Annelies dit bijzondere proces aan de werkgroep toegelicht

Muurschildering van L. Van Roode

Fig. 1: Leden van de werkgroep bewonderen de muurschildering van L. Van Roode (foto: Sien Hendriks)

Over Louis van Roode en de muurschildering

Van Roode is een bekend beeldend kunstenaar uit de wederopbouw periode. In het naoorlogse Rotterdam was hij betrokken bij veel wederopbouw-projecten waar hij verschillende muurschilderingen en mozaïeken in en aan gebouwen heeft vervaardigd zoals het mozaïek De reis van Erasmus (1954) en de 57 meter hoge glas-in-betongevel van het voormalige Stationspostkantoor uit 1959.

De abstracte muurschildering welke in het werkbezoek besproken werd, heeft Van Roode uitgevoerd in opdracht van het gemeentelijke Dijkzigt ziekenhuis. De abstracte muurschildering werd vervaardigd in een wachtruimte van het Dijkzigt ziekenhuis. Hij schreef over de muurschildering: “Dit is het idee erachter: de vertakkingen drukken een associatie met de natuur uit, maar symboliseren ook eenheid – precies zoals de verschillende afdelingen van een ziekenhuis met elkaar samenwerken. Maar het ontwerp is summier omdat het om de wandschildering zélf gaat. Ik wil niet al teveel plannen en filosoferen om de schildering juist fris en spontaan op de muur te kunnen zetten.”

Verloop van het werkbezoek

De middag ging van start met een prettig weerzien van restaurator collega’s onderling, onder het genot van een kop koffie/thee in De Doelen Studio. Na een kort welkomstwoord door het bestuur werd gezamenlijk de documentaire De tijdreis van Louis van Roode bekeken. In de documentaire worden verschillende werken van Van Roode besproken en wordt er een inkijk gegeven van het proces van de afname van de muurschildering door Annelies Toebes.

Aansluitend gaf Annelies presentatie over de toegepaste strappo techniek en het proces van de afname. Strappo kent zijn oorsprong in de Renaissance, maar is in de 17e en 18e eeuw verder verfijnd als een techniek voor het loshalen van de dunne bovenlaag van fresco´s van hun huidige ondergrond. Dit gebeurt met behulp van kaasdoek en beenderlijm,  waarna de schildering kan worden overgebracht op een nieuwe ondergrond. Als de schildering op een nieuwe ondergrond is aangebracht is het noodzaak deze nog te restaureren, omdat bij de uitvoering van een strappo gemiddeld 10 tot 30% verlies is van de schildering. Annelies gaf ook verdere toelichting op het proces voorafgaand aan de strappo. Zo heeft ze verschillende testen en proeven uitgevoerd, waaronder onderzoek naar de gebruikte verf van de muurschildering en het muurgruis, en heeft ze reinigingstesten laten uitvoeren door Marjan de Visser. Gedurende de afname ontstonden ook een aantal moeilijkheden zoals het te snel drogen van de lijm. Het resultaat is een muurschildering overgebracht op een tiental aluminium platen. De muurschildering is nu veranderd van een onderdeel van het oude Dijkzigt ziekenhuis, naar een opzichzelfstaand object bevestigd op een muur in de foyer van de Willem Burgerzaal in De Doelen. Hier zijn we met de werkgroep de muurschildering gaan bewonderen.

De dag werd afgesloten met een gezellige nieuwjaarsborrel met bitterballen in De Doelen Studio. Wij bedanken de Doelen voor de gastvrijheid en het verwelkomen van de werkgroep. En ook grote dank aan Annelies Toebes voor het toelichten van de bijzondere afname van de muurschildering van Van Roode. Mede dankzij haar inzet in dit project is er een kostbare muurschildering gered van de afgrond.

Toelichting bij de strappo behandeling

Fig. 2: Annelies Toebes geeft uitleg over de afname d.m.v. strappo (foto: Jasmijn Krol)

Fig. 3: Annelies Toebes geeft toelichting bij de muurschildering (foto: Jasmijn Krol)

De werkgroep muurschilderingen bij de muurschildering van L. Van Roode (foto: Jasmijn Krol)

Wil je meer weten over de werkgroep muurschilderingen of je hierbij aansluiten? Klik op de link voor meer informatie.